معاون محیط‌ زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌ زیست: مدیریت تحویل حجمی آب، ضرورتی اجتناب ناپذیر برای ارتقای امنیت غذایی

به گزارش روابط عمومی دانشگاه: نشست علمی مدیریت تحویل آب در شبکه‌های آبیاری با هدف بررسی چالش‌ها، فرصت‌ها و رویکردهای نوین در مدیریت منابع آب کشاورزی با حضور پژوهشگران استانی و کشوری برگزار شد.

دکتر ترابی معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست در این نشست تأکید کرد: مدیریت تحویل حجمی آب در شبکه‌های آبیاری، تحولی کلیدی در نظام مدیریت منابع آب کشور است.

وی افزود: هر تصمیم یا تغییر کوچک در سازوکار بهره‌برداری می‌تواند بر امنیت غذایی، پایداری محیط‌زیست و جوامع محلی تأثیر جدی بگذارد و این چالش‌ها امروزه ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی گسترده‌ای یافته‌اند.

معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست خاطرنشان کرد: رویکرد سنتی مبتنی بر نوبت‌دهی، تجربه اپراتورها و برداشت‌های تقریبی دیگر پاسخگوی پیچیدگی‌های موجود نیست.

دکتر ترابی با بیان اینکه «اکنون زمان اندازه‌گیری محوری و تحویل هدفمند آب است»، مدیریت تحویل حجمی را نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای گذار از مدیریت عرضه‌محور به مدیریت تقاضامحور دانست و یادآور شد اگرچه تا نقطه ایده‌ال فاصله داریم، ولی آغاز این مسیر گامی ضروری و سرنوشت‌ساز است.

دکتر مریم قربانی معاون پژوهش و فناوری دانشگاه بیان نمود: واقعیت این است که ما ساکنان استان مازندران، همچون سایر نقاط کشور و جهان، با چالش‌های علمی ناشی از تغییر اقلیم مواجه هستیم که اثرات  خشکسالی و کم‌آبی را تشدید کرده است.

وی ادامه داد: متأسفانه گاهی تصمیم‌گیری‌هایی که می‌توانست این مسائل را مدیریت و چالش‌ها را کمرنگ‌تر کند، در زمان مناسب محقق نشد و این امر موجب تشدید مشکلات بخش کشاورزی گردید.

معاون پژوهش دانشگاه اظهار داشت: نقش دانشگاه و استان در موضوع امنیت غذایی، ما را ملزم می‌کند تا در این زمینه ورود کنیم. شاید بتوانیم با تنظیم دستورالعمل‌هایی برای بهره برداری بهتر از شبکه‌های آبیاری، کشاورزان را مطمئن سازیم که می‌توانیم مشکل کم‌آبی را پشت سر بگذاریم. هدف ما از تنظیم این دستورالعمل‌ها، ارتقای بهره‌وری آب و کارایی سیستم‌های آبیاری است تا آب به مقدار مورد نیاز و در زمان مناسب در اختیار کشاورزان قرار گیرد. در این صورت، آنان نیز با قاطعیت و همراهی بیشتری در پرداخت آب‌بها عمل خواهند کرد. امیدواریم در این نشست، با استفاده از نظرات ارزشمند همکاران، بسته سیاست‌گذاری مناسبی تنظیم و همراهی متخصصان و بخش اجرای استان را برای عملی‌سازی آن جلب نماییم.

دکتر بابک مومنی مشاور استاندار با اشاره به تکلیف برنامه هفتم توسعه برای ساماندهی زیرساخت‌های آب و خاک شمال، هشدار داد: وضعیت موجود ناپایدار و نگران‌کننده است. به گفته وی، حدود ۴۸۰ هزار هکتار از شالیزاری‌های شمال که ۸۰ درصد برنج کشور را تولید می‌کنند، به دلیل فقدان زیرساخت‌های مناسب، نیمی از سال در آب غرقاب بوده و خاک در حال تخریب است.

مومنی تغییر اقلیم را یک واقعیت انکارناپذیر دانست و اظهار داشت: دیگر نمی‌توان به میانگین‌های بارش ۵۰ ساله اکتفا کرد. آورد رودخانه‌هایی مانند هراز در پنج سال اخیر کاهش چشمگیری داشته و الگوی بارش به هم ریخته است.

مشاور استاندار با نقد عملکرد گذشته گفت:سابقه اجرای طرح‌هایی مانند تجهیز و نوسازی اراضی نشان می‌دهد نگاه سنتی و تقسیم‌بندی‌های صرفاً سیاسی شکست خورده است.

وی افزود: باید مدیریت را بر اساس حوزه‌های آبریز و اکولوژیک تنظیم کرد، نه مرزهای اداری.

به گفته وی، یک مشکل عمده، ناقص ماندن پروژه‌ها است؛ شبکه‌ای احداث می‌شود اما تامین آب پایدار یا سیستم زهکشی برای آن وجود ندارد. همچنین مدیریت بهره‌برداری و نگهداری پس از اتمام طرح‌ها به فراموشی سپرده می‌شود.

دکتر مومنی با اشاره به حساسیت برنج به عنوان کالای اساسی،هشدار داد: هرگونه اختلال در تولید آن، تبعات اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای خواهد داشت. وی تاکید کرد: برای حفظ اراضی کشاورزی و بهبود معیشت بهره‌برداران، باید به سمت الگوهای کشت دوم و افزایش بهره‌وری حرکت کرد.

وی در پایان تصریح کرد:نجات شرایط کنونی، مستلزم یک تغییر پارادایم اساسی است. باید از پروژه‌های جزئی و کوتاه‌مدت عبور کرده و به سمت اجرای طرح‌های جامع و یکپارچه در قالب «زنجیره عمرانی پروژه‌های مدیریت آب» حرکت کنیم؛ رویکردی که در اسناد بالادستی نیز مورد تاکید قرار گرفته است.